FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Uyku Apnesi Nedir?
Uyku apnesi , uyku sırasında solunumun geçici olarak durmasıyla karakterize edilen bir rahatsızlıktır ve günümüzde en sık karşılaşılan uyku hastalıklarından biridir. Uyku sırasında solunumun birkaç saniye boyunca durması, kandaki oksijen seviyesinin düşmesine neden olur. Bu durum, beynin vücudu uyandırarak solunum fonksiyonlarını tekrar devreye sokmasıyla sonuçlanır. Uyku apnesi yaşayan kişiler, gece boyunca defalarca uyanır ve bu uyanmaların çoğunu sabah hatırlamazlar. Ancak, bu uykusuzluk ve bölünmeler, kişinin ertesi gün yorgun ve halsiz hissetmesine neden olabilir.
Uyku apnesi sendromu, uyku esnasında yaşanan solunum duraklamaları nedeniyle vücudun yeterince dinlenememesine yol açar. Bu da kişilerin, yeterli süre uyuduklarını düşünseler bile, sabahları yorgun kalkmasına ve gün içinde halsizlik hissetmesine neden olabilir. Özellikle sık sık uyanan, gün içinde uykusu gelen veya dikkat eksikliği yaşayan kişilerde uyku apnesi şüphesi göz önünde bulundurulmalıdır. Uyku apnesi sendromu, uzun dönemde tedavi edilmediği takdirde daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve mutlaka bir uzmana başvurulması gereken bir durumdur.
Uyku Apnesi Neden Olur?
Uyku apnesi, genellikle üst solunum yollarındaki tıkanıklıklar veya beyinden gelen sinyallerin kesintiye uğraması nedeniyle ortaya çıkar. Bu rahatsızlık, üç ana tipte incelenir: santral (merkezi), obstrüktif (tıkayıcı) ve karma tip. Santral uyku apnesi, beyinden gelen solunum komutlarının yetersiz olması sonucunda solunumun geçici olarak durduğu bir durumdur. Beyin, nefes al komutunu vermediği için solunum kesintiye uğrar. Bu tip uyku apnesi daha nadir görülür ve genellikle nörolojik bir soruna işaret eder.
Obstrüktif uyku apnesi ise en yaygın görülen tiptir ve solunum yollarındaki fiziksel tıkanıklıklar nedeniyle solunum durur. Üst solunum yolunun daralması, büyümüş bademcikler, yumuşak damak sarkması, aşırı kilo veya burun yapısındaki bozukluklar gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Erkeklerde daha sık görülen bu tip apne, kadınlarda ise özellikle menopoz döneminde hormonal değişikliklere bağlı olarak kendini gösterebilir. Kilo, anatomik farklılıklar ve hormonal faktörler, hava yollarının daralmasına ve tekrarlayan solunum kesintilerine yol açar.
Uyku apnesi, yüksek sesle horlama, aşırı kilo, yüksek tansiyon ve solunum yollarında yapısal bozukluklar gibi faktörlerle ilişkilidir. Bu durum, uyku sırasında solunumun durmasıyla kanda oksijen seviyesinin düşmesine ve karbondioksit seviyesinin yükselmesine neden olur. Burnun ve boğazın daralmasına yol açan tüm solunum hastalıkları, uyku apnesine katkıda bulunabilir. Bu yüzden özellikle aşırı kilolu bireylerde, solunum yolu bozukluğu olanlarda ve yüksek tansiyona sahip kişilerde uyku apnesi riski daha yüksektir.
Uyku apnesi nedenleri şu şekilde açıklanabilir:
- Fazla kilo ve obezite,
- Bademcik ve geniz etinin büyümesi,
- Alt çenenin geride olması,
- Sigara ve alkol kullanımı,
- Yumuşak damak ve dil kaslarının gevşekliği,
- Uyku pozisyonu (sırtüstü yatma),
- Genetik yatkınlık,
- Burun tıkanıklığı,
- Yaşlanma,
- Hormonal bozukluklar (örneğin, hipotiroidi).
Uyku Apnesi Belirtileri Nelerdir?
Uyku apnesinin başlıca belirtileri arasında uykuda solunum durması gelmektedir. Bu hastalığa sahip kişilerin çoğu gece uykularında solunumların durduğunu fark etmezler.
Vücut solunum yapmayı durdurunca beyin uyandırma komutu verir. Uyku apnesine sahip kişiler gece defalarca uyanabilir fakat bunu fark etmeyebilirler. Uyku apnesine sahip olan kişilerde görülen olası belirtiler şu şekilde özetlenebilir:
Sık Görülen Belirtiler
- Gürültülü horlama,
- Uykuda nefes durmaları,
- Sabahları baş ağrısı ile uyanma,
- Gün boyu aşırı yorgunluk ve uyuklama,
- Ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı ile uyanma,
- Odaklanma ve konsantrasyon sorunları,
- Sinirlilik ve ruh hali değişiklikleri,
- Uykuda boğulma hissi veya ani uyanmalar.
Nadir Görülen Belirtiler
- Gece boyunca sık sık tuvalete gitme,
- Hafıza problemleri,
- Uykusuzluk (insomnia),
- Cinsel isteksizlik veya iktidarsızlık,
- Huzursuz bacak sendromu.
Uyku Apnesi Tanısı Nasıl Konulur?
Uyku apnesinin teşhis edilmesi sürecinde, hekim öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü değerlendirir ve bedensel muayene yapar. Eğer uyku apnesi şüphesi bulunuyorsa, genellikle polisomnografi adı verilen ve uyku testi olarak bilinen bir inceleme istenir. Bu test, uyku sırasında çeşitli vücut fonksiyonlarını ölçerek uyku apnesinin varlığını ve hangi tür olduğunu belirlemeye yardımcı olur.
Polisomnografi testi genellikle bir uyku laboratuvarında yapılır. Hastanın vücuduna yerleştirilen elektrotlarla beyin dalgaları, solunum, kalp atışları ve kas hareketleri izlenir. Uyku apnesi tanısını kesinleştirmek için oldukça etkili bir yöntem olan bu test, ayrıca apnenin merkezi mi yoksa tıkayıcı mı olduğunu da tespit edebilir. Bununla birlikte, bazı hastaların isteği ve doktorun uygun görmesi durumunda polisomnografi testi evde de yapılabilir. Evde yapılan testlerde, uyumadan yaklaşık bir saat önce vücuda bağlanan elektrotlar, 6 ila 7 saat boyunca veri toplar. 4 saatlik bir uyku süresi genellikle yeterli sonuç vermektedir.
Tanı koymada en önemli kriterlerden biri, apne ve hipoapne sayılarının değerlendirilmesidir. Apne, uyku sırasında solunumun tamamen durması anlamına gelirken, hipoapne solunumun yavaşlamasıdır. Bir saat içinde 5 veya daha fazla apne ya da hipoapne atağı yaşanması, kişiye uyku apnesi teşhisi konması için yeterlidir. Bu durum, uyku kalitesinin ciddi şekilde bozulduğunu ve solunum fonksiyonlarının kesintiye uğradığını gösterir.
Uyku Apnesi Tedavisi
Uyku apnesi, tedavi edilmesi gereken ciddi bir uyku bozukluğudur ve tedavi seçenekleri apnenin türüne, şiddetine ve hastanın solunum yollarının yapısına bağlı olarak değişiklik gösterir. En yaygın tedavi yöntemlerinden biri CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazıdır. Bu cihaz, bir maske aracılığıyla hastaya doktorun belirlediği seviyede basınçlı hava verir. CPAP cihazı, gece boyunca kullanılır ve basınçlı hava sayesinde solunum yollarının kapanmasını engelleyerek hastanın nefes almasını sağlar. Bu yöntem, uyku sırasında solunum durmalarını önleyerek uyku kalitesini artırır.
Bunun dışında, uyku apnesi hastalarına yaşam tarzlarında da bazı değişiklikler yapmaları önerilmektedir. Sigara ve alkol kullanımı, uyku apnesi semptomlarını kötüleştirebilir; bu nedenle bırakılması tavsiye edilir. Ayrıca, kilonun kontrol altında tutulması, düzenli egzersiz yapılması, yatmadan hemen önce ağır yemeklerden kaçınılması ve yan pozisyonda uyuma gibi basit değişiklikler, horlama ve uyku apnesi semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Bazı hastalar için diş hekimleri tarafından alt çeneyi öne iterek hava yolunu açan özel ağız aparatları da önerilebilir. Bu cihazlar, solunum yollarını açık tutarak apne ataklarını azaltmayı hedefler.
Eğer bu tedavi yöntemleri yeterli sonuç vermezse ya da hastanın solunum yollarını tıkayan anatomik sorunlar (geniz eti, küçük dil gibi) varsa, cerrahi müdahale düşünülebilir. Bu operasyonlar, hava yolunu daraltan dokuların azaltılmasını veya tamamen ortadan kaldırılmasını amaçlar ve genellikle son çare olarak uygulanır. Tedavi sürecinin her aşamasında hastaların bir uzman tarafından yönlendirilmesi, tedavi başarısını artıracaktır.
Uyku Apnesi Nelere Yol Açabilir?
Uyku apnesi, tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Sürekli solunum durmaları, vücudun oksijen ihtiyacını karşılayamamasına neden olarak pek çok sistemi olumsuz etkiler.
Kalp ve Damar Hastalıkları
Kalp ve damar hastalıkları, uyku apnesinin en ciddi sonuçlarından biridir. Hipoksi ve uyku bölünmeleri, kalpte aşırı strese yol açarak aritmiler, koroner arter hastalığı ve kalp yetmezliği gibi durumları tetikleyebilir. Aynı zamanda, kalp krizi riskini de artırabilir.
Yüksek Tansiyon
Yüksek tansiyon ya da hipertansiyon, uyku apnesi ile sıkça ilişkilendirilen bir sorundur. Uyku sırasında sürekli oksijen düşüşleri, sempatik sinir sisteminin aşırı çalışmasına neden olarak hipertansiyonu tetikler. Kontrol altına alınmayan uyku apnesi, ilaç tedavisine dirençli hipertansiyona yol açabilir.
Metabolik Bozukluklar
Metabolik bozukluklar da uyku apnesinin bir diğer önemli sonucudur. Özellikle insülin direnci ve tip 2 diyabet riskini artırır. Uyku apnesine bağlı olarak gelişen hormonal dengesizlikler, kilo alımını kolaylaştırır ve metabolik sendrom gibi komplikasyonların gelişmesine neden olabilir.
Uyku Apnesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Uyku Apnesi Cihazı Nedir?
Uyku apnesi tedavisinde CPAP adı verilen bir cihaz kullanılır. Gece kullanılan CPAP cihazının prensibi uyku apneli hastaların uyku sırasında nefes almasını sağlamak ve solunum yollarının kapanmasının önüne geçer.
Uyku Apnesi Kesin Çözüm Var Mıdır?
Uyku apnesi hastalığı tamamen iyileşebilir. Bu durum uyku apnesinin şiddetine ve kişiye göre değişkenlik gösterebilir.
Uyku Apnesi Testi Var Mıdır?
Uyku apnesi teşhisinde tercih edilen test ‘Polisomnografi’dir. Bu test ile uyku apnesinin varlığı ve derecesi ölçülebilir.
Uyku Apnesi Öldürür Mü?
Uyku apnesi önemsenmesi gereken bir durumdur. Tedavi edilmediği ve önemsenmediği takdirde ani ölümlere sebebiyet verebilir. Uyku anında kalp krizi riski, ani kalp durması ve felç gibi durumlar uyku apnesinin tedavi edilmemesi durumunda ortaya çıkabilir.
Uyku Apnesi İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Uyku apnesi şikayeti için kulak burun boğaz veya göğüs hastalıkları bölümlerine başvurulabilir.
Uyku Apnesi Ameliyatı Nedir?
Uyku apnesi ameliyatı obstrüktif uyku apnesi olan kişiler için önerilmektedir. Ameliyatın amacı hava yollarını genişletmek ve belirtilerin giderilmesi için yapılan ameliyat türüdür.
Uyku Apnesi Ne Demek?
Uyku apnesi, uyku sırasında nefes alışverişinin durmasıdır. Uyku esnasında boğulmalar yaşanması ve oksijenin azalması sonucunda beyin uyarılır ve kişi uyanır.